Dwór w Wopławkach

Źródła nie mówią jednoznacznie, w którym roku wybudowano barokowy pałac w Wopławkach. Najprawdopodobniej odbudowano go dwa lata po pożarze w roku 1806, kiedy majątek ten trafił w ręce Friedricha Wilhelma Louisa von Schmidtsecka. Dziś, ponad dwieście lat później wymaga równie dużo pracy co wtedy. Czy jest szansa na jego uratowanie?

Położenie

Dwór niegdyś należący do rodu von Schaumburg-Lippe, a dokładnie rezydencja, leży na w miejscowości Wopławki w Gminie Kętrzyn. Położona jest bezpośrednio na obrzeżach Kętrzyna, zaledwie 2 kilometry na północ od granic miasta, w pobliżu drogi powiatowej 591.

Wopławki znajdują się w Województwie Warmińsko – Mazurskim.

Wopławki – historia wsi

Wopławki są jedną z najstarszych wsi w całym powiecie Kętrzyńskim. Na samych początkach swojego osadnictwa Krzyżacy wybudowali tu strażnicę, we wsi Wopego leżącą na skraju puszczy.

Strażnica była niszczona przez najazdy litewskie, a w 1311 roku armia litewska pod wodzą Witenesa została rozbita w bitwie.

Faktyczną wieś lokowano dopiero w XIV wieku w miejscu wspomnianej dawnej strażnicy krzyżackiej, a pod koniec XV dobra w Wopławkach otrzymał szlachcic Polski Jakusz Milewski. Jego potomkowie już podpisywali się nazwiskiem von der Milwe lub von Mulbe i mieszkali tam do roku 1745.

W ostatnich latach XIX wieku, majątek stanowił tzw. Dobra rycerskie. W ich skład wchodziły także Prömbock (również dobra rycerskie).

Kiedy to na dokładnie 200 lat, a więc do zakończenia II Wojny Światowej majątek w Wopławkach przeszedł w ręce rodziny Schmidt von Schmidtseck.

Barokowy pałac z XIV wieku i jego historia

Pałac jest – a raczej mógłby być – ozdobą Wopławek, a nawet całego powiatu, ponieważ w tych starych i doświadczonych historią ścianach drzemie duży potencjał.

Majątek ziemski powstał tu już w roku 1480 roku. A pierwszy dwór zbudował Jakusz Milewski. Polski szlachcic.

Bitwa Litwinów z Krzyżakami

W 1311 roku miało tu miejsce starcie pomiędzy wojskami litewskimi i krzyżackimi. Bitwa odbyłą się w okolicy kępy drzew na wzgórku, zwaną przez mieszkańców Krwawą Górą, nazwaną właśnie od tych zdarzeń. Pamiątką po bitwie jest głaz, na którym wyryto datę tejże bitwy.

Po bitwie wybudowano drewniany zamek, który miał być siedzibą zarządcy dóbr. Warownia prawdopodobnie zastąpiła znajdującą się na południowy wschód od wsi grodzisko.

Początek XIX wieku

Obecny dwór wzniesiono prawdopodobnie w roku 1806, jednak wielokrotnie go przebudowywano. Najważniejszą przebudową była ta z lat 1870 – 1880, kiedy to budynek nabrał obecnego kształtu, zachowanego do dziś.

Po rodzinie Milewskich, własność objął tu Rudolf Schmidt von Schmidtseck. Wraz z żoną Hrabiną Anną zu Eulenburg-Prassen mieli oni syna Hilmara. Najprawdopodobniej po jego urodzeniu majątek sprzedali dla powiązanej z nimi rodziny książęcej Schumburg-Lippe.

Warto zaznaczyć, że częstymi gośćmi we dworze byli członkowie rodziny pani baronowej, np. hrabia Richard zu Eulenburg-Prassen.

Z ciekawostek można przytoczyć fakt, że czysty dochód gruntowy wykazywany jako podstawa do wyliczenia podatku w tym czasie wynosił ogółem 10 356 marek. Właścicielem folwarku W. był w tamtym czasie Adolf I. Georg (Schaumburg-Lippe z Buckeburg).

XX wiek

Na początku XX wieku majątek obejmował 1400 ha, w tym 340 ha lasu.

Majątek przetrwał zawieruchę I Wojny Światowej, jednak pod koniec drugiej wpadł w ręce Armii Radzieckiej. Rodzina z ucieczką czekała do ostatniej chwili, co nie było zbyt dobrym pomysłem.

Armia Radziecka otoczyła grupę uciekających z majątku uchodźców i otworzyła do nich ogień. Dziedziczka wraz z dziećmi zdołała uciec po lodzie.

Po II Wojnie światowej

Po wojnie na terenie majątku utworzono Państwowe Gospodarstwo Rolne, a konkretnie Przedsiębiorstwo Hodowli Zarodowej.

Dwór zachowany jest w kiepskim stanie. Dwór pozostaje w prywatnych rękach, jednak powoli popada w coraz większą ruinę.

Jak widać, pałac dzieli losy wielu mazurskich pałaców. Najpierw był rodową rezydencją, był trapiony wichrami wojny i pożarami, zaraz po drugiej wojnie światowej podłogi dworu zostały zniszczone butami radzieckich wojskowych, by w końcu stać się PGR-em. Dziś pałac jest własnością prywatną.

Park otaczający dwór oraz otoczenie majątku

Dwór otacza park w stylu angielskim, z bardzo starym mieszanym drzewostanem. Obecnie dwór i park otaczający dwór są stale porządkowane. Na terenie parku zlokalizowana była pierwotna strażnicza krzyżacka, której obecność potwierdzają pozostałości murów na zamkowym wzgórzu.

W odległości około 1 km od majątku znajdują się dziewiętnastowieczne ruiny kaplicy grobowej rodu Schmidtseck.

W otoczeniu majątku znajdują się również pozostałości po XIX-sto wiecznym parku krajobrazowym z dwoma stawami i okazami starych drzew.

Ciekawostką może być fakt, że według lokalnych legend kaplicę nawiedzają duchy zmarłych.

Inną ciekawostką jest to, że na Kaplicznej Górze na której zlokalizowana jest kaplica stwierdzono ślady osadnictwa z epoki żelaza.

Z pierwotnego założenia zachowały się brama z płaskorzeźbą i datą budowy (1898), a także zabudowania gospodarcze, w tym spichlerz o formach neogotyckich, mleczarnia, magazyn użytkowany później jako kuźnia.

Architektura

Pałac to murowany z cegły i otynkowany budynek jednokondygnacyjny. Budynek jest podpiwniczony i posiada użytkowe poddasze.

Całość wzniesiono na planie prostokąta. Jednak w trakcie rozbudowy zyskał bardzo atrakcyjny wygląd dzięki licznym daszkom i dobudówkom, jedną z nich jest całe zachodnie skrzydło. W elewacji znajdują się ryzality z charakterystycznymi szczytami o zaokrąglonych formach. We wnętrzu zachował się stylowy dziewiętnastowieczny kominek z szarego marmuru.

Pałac przykryty jest wysokim dwuspadowym dachem.