Jeżeli ciągnie Cię do lasu i natury, której nie po drodze z cywilizacją, Puszcza Borecka będzie dla Ciebie idealnym miejscem do wyciszenia, nabrania dystansu do rzeczywistości oraz obserwowania rzadko spotykanych zwierząt i roślin.

To jeden z najczystszych zakątków w północno wschodniej Polsce, gdzie możesz odetchnąć pełną piersią.

Puszcza Borecka – krajobraz

Cały obszar Puszczy Boreckiej położony jest na Pojezierzu Ełckim (tylko wschodni kraniec leży w mezoregionie Wzgórz Szeskich). Kompleks zajmuje 229 km2 i jest niemal cały zalesiony. Borecki las jest pod administracją Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Białymstoku. Około 90 proc to lasy, zaś pozostałe 10 proc. zajmują: łąki, stawy, jeziora, pola, bagna, liczne torfowiska i mokradła.

Polodowcowa rzeźba terenu sprawia, że Puszcza Borecka jest bardzo urozmaicona. Na jej obszarze znajdują się liczne wzgórza moreny czołowej, kemy, zagłębienia wytopiskowe, torfowiska oraz rynny jezior.

Najwyższym wzniesieniem na terenie obszaru jest Góra Lipowa (223 m n.p.m.).

Puszcza Borecka to także liczne źródliska i liczne malownicze jeziora polodowcowe, do których należą Łaźno (562,4 ha), Szwałk Wielki (213,4 ha), Litygajno (162,1 ha) i Pilwąg (135,1 ha).

Puszcza Borecka posiada bardzo rozwiniętą sieć rzeczną na czele z największą rzeką na tym terenie, czyli Czarną Strugą.

Uzupełnieniem pięknego krajobrazu Puszczy są zbiorowiska pastwiskowo-łąkowe.

W granicach Puszczy Boreckiej znajdują się osady Czerwony Dwór, Borki, Mazury, Rogowo, Możdżany. Jednak najczęściej znajdują się one na jej pograniczu. Jedyną miejscowością znajdującą się na terenie rezerwatu są zabudowania osady Czerwony Dwór.

Puszcza Borecka – zwierzęta

Urozmaicona rzeźba terenu, różnorodność, a także nieprzeciętny stopień naturalności drzewostanów spowodował, że Puszcza Borecka stała się domem dla wielu gatunków zwierząt. Jakie zwierzęta mieszkają w Puszczy Boreckiej?

Bogata fauna na czele z żubrami

Na terenie Puszczy Boreckiej zlokalizowane jest stado około 100 dzikich żubrów. Zostały osiedlone w Puszczy w 1956 roku. Są to zwierzęta, które unikają kontaktu z ludźmi, dlatego dla wygody turystów zbudowano w okolicy zagrodę, w której na stałe przebywa kilka żubrów.

Puszcza Borecka to również doskonałe siedlisko dla zwierzyny łownej. Oprócz wspomnianych żubrów, na terenie puszczy znajdują się siedliska zwierząt takich ja::

• Jelenie
• Sarny
• Dziki
• Wydry
• Bobry
• Wilki
• Borsuki
• Jenoty
• Kuny leśne
• Tchórze
• Piżmaki
• Rysie

Ptaki

Puszcza Borecka to siedlisko 25 gatunków ptaków z Załącznika I Dyrektywy Ptasiej oraz 9 gatunków ptaków z Polskiej Czerwonej Księgi Zwierząt.

Przechadzając się przez wąskie pasma puszczy możesz zobaczyć m.in. bociana czarnego, orlika krzykliwego, rybołowa, kanię czarną, bielika, czy trzmielojada. Puszcza jest również ostoją ptactwa wodnego i żyją tutaj rybołów, żuraw, bąk zwyczajny, bocian czarny, zielonka, krakwy, rybitwy czy perkozy.

Niestety część z populacji tych ptaków chronionych spotyka się degradacją środowiska. Np. tereny które niegdyś tworzyły zwarty kompleks leśno-bagienny i były atrakcją puszczy dziś są przetrzebione. Dzieje się tak już do lat 90 kiedy to na olbrzymią skalę wycinano lasy.

4 rezerwaty przyrody i jego roślinność

Na szczęście dziś drzewostany liściaste rosnące w obrębie puszczy boreckiej się rozwijają i stanowią przykład dorodnego lasu liściastego.

Na obszarze Puszczy Boreckiej znajdują się cztery rezerwaty. To obszary objęte specjalną, regulowaną prawnie formą ochrony. Rezerwat przyrody pozwala na zachowanie jego walorów przyrodniczych, krajobrazowych, dydaktycznych i naukowych, m.in. poprzez chronienie roślin, zwierząt, niezliczonych gatunków porostów, które nie występują nigdzie indziej, nie licząc danego rezerwatu.

Rezerwat Mazury

Pierwszy z rezerwatów jest rezerwat leśny Mazury obejmuje 293,2 ha wielogatunkowych lasów, jeziora: Szwałk Wielki, Pilwąg i Łaźno, trzy zalesione wysepki na Jeziorze Pilwąg, pas lasu przylegający od północy do jeziora Pilwąg oraz jego wschodnią cześć zajmującą 80 ha.

Roślinność

Na tym obszarze można znaleźć m.in. takie drzewa jak:

• Wiąz górski
• Dąb Szypułkowy
• Klon Zwyczajny
• Lipa Drobnolistna
• Grab Zwyczajny
• Świerk Pospolity

W niższym piętrze warstwowej lasu koloryt nadają następujące rośliny:

• Trzmielina zwyczajna
• Wiciokrzew Suchokrzew
• Wawrzynek wilczełyko, zwany również trującym pięknem.

Z kolei w runie leśnym najczęściej można podziwiać pięknego zawilca gajowego. Pozostałe rzadkie gatunki, które można zaobserwować to:

• Ziarnopłon wiosenny
• Gwiazdnica wielkokwiatowa
• Podagrycznik pospolity
• Marzanka wonna
• Gajowiec żółty
• Kokorycz pełna
• Złoć żółta.

Rezerwat Borki

Rezerwat Borki obejmuje 232 ha i jest najstarszym oraz najlepiej zachowanym fragmentem Puszczy Boreckiej.

Obszar rezerwatu zajmuje głównie las liściasty z przewagą grabów i klonów. Można jednak także zobaczyć rzadziej spotykane drzewa takie jak:

• Dąb szypułkowy
• Wiąz
• Brzoza
• Jesion
• Modrzew europejski
• Kasztanowiec zwyczajny

W podszycie licznie występuje leszczyna i podrosty drzew.

W runie leśnym dominują rośliny niemal identyczne, co w rezerwacie Mazury, czyli zawilec gajowy, gwiazdnica wielkokwiatowa, marzanka wonna i podagrycznik pospolity. Wyróżniającą się rośliną jest jednak skrzyp leśny.

Rośliny objęte ochroną gatunkową

W Rezerwacie Borki nie brakuje rzadkich gatunków roślin, które objęte są ścisłą ochroną. Na terenie rezerwatu występuje m.in. lilia złotogłów, gnieźnik leśny oraz podkolan zielonkawy.

Do roślinności chronionej zalicza się także często spotykanego w rezerwacie łuskiewnika różowego, który porasta korzenie drzew liściastych.

Urozmaicona rzeźba terenu

Wody opadowe spływające po pochyłościach rezerwatu zbierają się w obniżeniach terenowych, tworząc zalane doliny, zajęte przez olsy i bory torfowe. To sprawia, że drzewa i krzewy rosną tu na kępkach, a podtopione dolinki zajmuje wielogatunkowa roślinność bagienna taka jak:

• skrzyp bagienny,
• niezapominajka błotna,
• turzyce,
• kosaciec żółty
• tojeść bukietowa

Warto dodać, że duża ilość obniżeń na terenie puszczy wypełniona jest torfem, na którym porasta bór świerkowy torfowcowy.

Rezerwat Lipowy Jar

Jest bez mała pięć razy mniejszy od Rezerwatu Borki (zajmuje tylko 48,5 ha), zlokalizowany w centralnej części Puszczy Boreckiej.

Jest to teren, który w całej Puszczy Boreckiej wyodrębnia się drzewami liściastymi, porastającymi wzgórza o stromych zboczach.

Obszar porastającego wzgórza unosi się nad głęboką doliną, u której dna płynie strumień zasilany wszelakimi źródliskami. Wokół strumienia umiejscowienie są głazy narzutowe porośnięte mchem, których średnica wynosi nawet 1 m.

Zróżnicowane zbiorowiska roślinne

Wielopiętrowe drzewostany to przede wszystkim łęg gwiazdnicowo-olszowy, zabagniony łęg jesionowo-olszowy oraz porastający strome stoki wielogatunkowy niżowy las zboczowy typowy dla terenów młodoglacjalnych Północnej Polski.

Niewielki obszar zawiera wielopiętrowe drzewostany, do których można zaliczyć gatunki drzew występujące w wyżej opisywanych rezerwatach tj. lipa drobnolistna, grab zwyczajny, dąb szypułkowy, klon zwyczajny, wiąz górski, świerk pospolity. Wyróżniającym się drzewem na tym terenie Puszczy Boreckiej jest brzoza brodawkowata.

W podszycie kolorytu nadają podrosty drzew oraz porzeczka alpejska, która doskonale znosi mróz i suszę.

Runo leśne bogate w zioła

Do najcenniejszych obszarów Rezerwatu Lipowy Jar należy zaliczyć całą powierzchnię runa leśnego, które porastają ziołorośla takie jak:

• paprotnica krucha
• dzwonek jednostronny
• zachyłka oszczepowata
• fiołek przedziwny
• niezapominajka leśna
• mchy z rodzaju Mnium

Rezerwat Wyspa Lipowa na Jeziorze Szwałk Wielki

Jest to najmniejszy rezerwat, ponieważ zajmuje jedynie 2,7 ha. Zlokalizowany jest we wschodniej części Puszczy Boreckiej i jego głównym celem jest ochrona naturalnego lasu lipowego, gdyż porastająca w nim roślinność, w szczególności w najniższej, przyziemnej warstwie jest siedliskiem wielu gatunków rzadkich roślin. Możesz zobaczyć tu między innymi:

• miesięcznica trwałą,
• złoć małą,
• oraz kokorycz pustą.

Puszcze Borecka – lokalizacja