Zabytkowy Słup Graniczny z 1545 roku – Prostki

Najstarszym, unikalnym a zarazem jednym z najcenniejszych zachowanych w bardzo dobrym stanie zabytków historycznych w okolicy Prostek jest wybudowany w 1545 roku słup graniczny.
Znajduje się on między Prostkami a wsią Bogusze w pobliżu rzeki Ełk (za mostem w Prostkach w prawo i około 800m prosto, następnie znów w prawo, droga wyznaczona jest przez duże kamienie).

Najprawdopodobniej to tutaj w sierpniu 1545 roku spotkały się komisje graniczne pracujące przy wytyczaniu granicy między Prusami i Rzeczpospolitą Obojga Narodów. Na pamiątkę tego spotkania, na styku trzech granic Korony, Litwy i Prus postawiono murowany słup graniczny przypominający kształtem kapliczkę przydrożną. Na jego wschodniej ścianie wmurowano tablicę z piaskowca. Prawdopodobnie oryginalna tablica mogła być wykonana z czarnego marmuru i około 1907 roku wywieziono ją do muzeum w Królewcu. Nad tablicą umieszczono dwa herby: branderburski orzeł z koroną na szyi z literą S (od Sigismundus – Zygmunt) na piersi (znakiem zależności lennej Prus Książęcych od Polski) oraz Pogoń (herb Litwy).

Postawienie tego granicznego słupa właśnie w miejscu, mogło nie być dziełem przypadku. Co prawda nie jest to dokładnie potwierdzone, ale tutaj wcześniej miał stać słup graniczny wyznaczający granicę dawnych ziem Prusów, Jaćwingów i Mazowsza.

Łacińskie słowa „Quando Sigismundus patriis Augustus in oris Primus et Albertus Marchio iura dabant, Ille Iagiellonis vetersque binominis urbes Hicque Borussorum pace regebat opes, Haec erecta fuit moles, quae limite fines Signat et amborum separat arva Ducum Anno MDXLV. Mense Augusto” w polskim tłumaczeniu znaczą „Kiedy Zygmunt August sprawował rządy w państwie ojca a (jednocześnie) margrabia Albert I panował, ów nad Jagiełły dwojga imion starodawnymi grodami, ten nad krajem Prusów w pokoju piastował władzę, wzniesiony został ten słup, który miał oznaczać linię graniczną kraju oraz rozgraniczać tereny obu władców Roku 1545. Miesiąca sierpnia”.
A zatem, jak wskazuje autor, słup ten oddzielał kraj Zygmunta Augusta od kraju Albrechta I. Autorem tych słów był Jerzy Sabinus (pierwszy rektor Uniwerytetu Królewskiego) i źródła wskazują, iż miał on być fundatorem tej tablicy.