Wiatrak holenderski w Bęsi

Warmińska miejscowość Bęsia nieopodal Reszla znana jest przede wszystkim z XVIII wiecznego pałacu rodziny Stockhausen. Jednak na terenie wsi znajduje się również zabytkowy wiatrak typu holenderskiego. Przez lata wiatrak przechodził z rąk do rąk, powoli niszczejąc. Z ruiny podniosła go gmina, jednak obiekt nadal nie jest udostępniony do zwiedzania. Nadal warto odwiedzić to miejsce, ten malowniczy budynek ma bogatą historię i jest jednym z nielicznych zachowanych tego typu obiektów w regionie. Oto wiatrak holenderski w Bęsi i jego historia!

Wiatrak w Bęsi – historia

Budowę wiatraka holenderskiego w Bęsi rozpoczęto w 1808 roku, a ukończono w 1810 roku. Holenderski wiatrak był częścią zabudowy folwarcznej majątku należącego do rodziny Stockhausen.

W 1955 roku wichura uszkodziła dach i zerwała skrzydła. Od tego czasu jego wykorzystanie się zmieniało, jednak nigdy już nie powrócił do swojej pierwotnej roli. Przez lata mieścił się w nim magazyn, później pełnił funkcję obory.

Od 1974 roku w jego murach funkcjonowała klubokawiarnia, galeria sztuki oraz Muzeum Młynarstwa.

Od 1995 roku budowla pozostawała nieużytkowana i powoli popadała w ruinę. W 2018 roku zabytkowy wiatrak odkupiła gmina Kolno i dzięki dofinansowaniu rozpoczęła jego remont. W planach gminy było otwarcie działającej niegdyś klubokawiarni i muzeum. Obecnie wiatrak jest częściowo wyremontowany, jednak nieudostępniony do zwiedzania.

Wiatrak w Bęsi – architektura

Jest to czterokondygnacyjna budowla, zbudowana na planie ośmiokąta. Fundamenty kamienne, dolna część wiatraka murowana. Ściany drugiej kondygnacji wykonane z cegły ceramicznej, natomiast górna część wykonana jest z drewna i pokryta gontem. Charakterystycznym elementem wiatraka jest półkolisty szczyt.

Cała konstrukcja opiera się na mocnej drewnianej ramie. Dzięki niej obracała się górna głowica wiatraka. Na górze znajdowała się charakterystyczna metalowa chorągiewka z datą budowy.

Wewnątrz wiatraka znajdował się mechanizm obrotowy wykonany z drewna. Ten precyzyjnie wykonany mechanizm umożliwiał obrót skrzydeł wiatraka.

Wiatrak holenderski w Bęsi był wykorzystywany przez wiele lat jako młyn, aż do roku 1955, kiedy to został uszkodzony przez gwałtowną wichurę.

Na każdej kondygnacji znajduje się jedno pomieszczenie. Na dwóch dolnych kondygnacjach stworzono klubokawiarnię wraz z zapleczem stworzonym w przybudówce. Górne kondygnacje zaadaptowano na część muzealną.

Ekspozycja to między innymi urządzenia i eksponaty związane z młynarstwem wietrznym na terenie Warmii i Mazur. Wśród muzealiów znajdowały się żarna, stępa, kamienie młyńskie, modele młynów wykonane z drewna i oryginalne urządzenia wiatraka. Obecnie wnętrze wiatraka nie jest udostępnione do zwiedzania.

Atrakcje w okolicy

W miejscowości oprócz wiatraka wart uwagi jest zespół pałacowy z 1730 roku rodziny Stockhausen. Pałac jest obecnie w stanie ruiny.

Około 15 km od wiatraka, przy rezerwacie przyrody Bukowo znajduje się cmentarzysko kurhanowe Samławki. Miejsce choć wyjątkowe, jest trudno dostępne. Aby do niego dotrzeć najlepiej wybrać się na spacer pieszo.

Polecamy wybrać się także na wycieczkę do Reszla. Najważniejsze atrakcje tego miejsca to gotyckie mosty, kościół Świętych Apostołów Piotra i Pawła oraz oczywiście zamek. Więcej o atrakcjach Reszla przeczytasz w tym artykule.

Bęsia – wiatrak

Budowę nowego wiatraka murowanego w Bęsi rozpoczęto w 1808, a zakończono dwa lata później. Przez wiele lat wiatrak służył okolicznym mieszkańcom. Swoją pracę bezpowrotnie zakończył w 1955 roku. Później w swoich ścianach mieścił muzeum młynarstwa powietrznego oraz klubokawiarnię. Obecnie stanowi cenny zabytek architektury. Jego konstrukcja i mechanizm obrotowy stanowią doskonały przykład inżynierskiego geniuszu tamtych czasów. Jest jednym z niewielu ocalały tego typu młynów w Polsce. Urząd gminy wykonał częściowy remont zabytkowej budowli, dzięki czemu dziś możemy podziwiać budynek w dobrze zachowanym stanie.