Pałac Lehndorffów w Sztynorcie to wyjątkowe miejsce na mapie polskich zabytków. Położony nad jeziorem Sztynorckim pałac, będący dawną siedzibą rodu von Lehndorff, kryje w sobie wiele niezwykłych historii i zachwyca odwiedzających swoim niepowtarzalnym urokiem. W tym artykule przyjrzymy się bliżej historii tego miejsca, jego architekturze oraz atrakcjach, które czekają na turystów.
Gdzie leży Sztynort?
Mała miejscowość położona w gminie Węgorzewo, nad Jeziorem Sztynorckim, na półwyspie pomiędzy jeziorem Dargin, Mamry oraz wodami jeziora Kirsajty. Wieś obecnie znana jest przede wszystkim z jednego z największych portów na Mazurach – portu Nowy Sztynort oraz legendarnej już Tawerny Zęza.
Historia miejscowości jest jednak niezwykle ciekawa!
Początki Sztynortu i rodu von Lehndorff
Miejscowość Sztynort powstała prawdopodobnie na początku XIV wieku. A już od 1420 roku, swoją historię w tym miejscu rozpoczęła rodzina Lehndorff. Ród ten pochodził z ziemi chełmińskiej, ze wsi i Mgowo (Legendorf).
Nazwa Sztynort z niemieckiego oznacza Kamienne Miejsce.
Kto ma Sztynort, ten posiada Mazury
Biskup Ignacy Krasicki
Kamienie Sztynorckie – zagadka historii
Ciekawostką w Sztynorcie i wytłumaczeniem dla nazwy wsi są Kamienie Sztynorckie (Głazy Sztynorckie), które leżąc pod powierzchnią jeziora Dargin, stanowią swojego rodzaju granicę oddzielającą akwen od jeziora Kisajno.
Głazy Sztynorckie rozciągają się na około 200 metrów długości i 20 metrów szerokości. Znajdują są na różnej głębokości, w najpłysztym miejscu stanowią przeszkodę dla żeglarzy.
Pozostawione kamienie mogą wskazywać na istnienie w Sztynorcie zamku.
Pierwszy pałac i jego zniszczenie
W przeszłości istniały dwie budowle pałacowe w Sztynorcie, z których pierwsza została zniszczona w XVI wieku, a druga wzniesiona w latach 1554-1572, uległa spaleniu podczas szwedzkiego potopu w 1656 roku. Istnieje przekaz, że to Tatarzy, którzy byli sojusznikami Polski, dokonali grabieży i spalenia w Prusach. W wyniku tych wydarzeń Marianna von Lehndorff ze Szlichtyngów pojmano i sprzedano Turkom w Konstantynopolu. Członkowie rodziny nie byli w stanie jej odkupić.
Odbudowa pałacu – Maria Eleonora von Dönhoff
Maria Eleonora von Dönhoff, córka Gerarda, odegrała istotną rolę w odbudowie pałacu. Była trzecią żoną Ahasvera von Lehndorffa (1637-1688), który był wybitnym dyplomatą, pełniącym funkcje dla króla Jana II Kazimierza Wazy, elektora brandenburskiego i króla Danii.
Na pozostałościach poprzedniej budowli, hrabina Maria Eleonora w latach 1689-1691 wzniosła dwukondygnacyjny pałac z czterospadowym, stromym dachem. Mały ryzalit zwieńczono wysokim, spłaszczonym frontonem. We wnętrzu sieni znajdują się słynne już, dębowe schody. Hrabina zaaranżowała również osiemnastohektarowy park otaczający pałac od północy. W pobliżu pałacu znajdowały się kwietne partery, a dalej regularne aleje obsadzone dębami. Park był także ozdobiono licznymi rzeźbami. Na centralnej polanie umieszczony był zegar słoneczny z 1741 roku.
XIX wiek: Przebudowy i rozbudowa pałacu
W XIX wieku przeprowadzono znaczącą renowację i rozbudowę kompleksu pałacowego. Zburzono przylegające do pałacu budynki gospodarcze, z wyjątkiem murów fundamentowych dawnego browaru. Na ich podstawie wzniesiono spichlerz, który stoi do dziś.
Do głównego budynku dodano dwa skrzydła, rozciągając pałac wzdłuż, a na zachodnim końcu umieszczono wieżę o czterospadowym, wysokim dachu. Fasadę ryzalitu przekształcono na styl neogotycki. Na rogu pałacu dobudowano alkierzowe wieże, prowadzące od ogrodu do naroży.
W parku, na końcach alei dębowej równoległej do pałacu, wzniesiono neoklasycystyczną herbaciarnię od wschodu i neogotycką kaplicę parkową od zachodu. Kaplicę rodową wzniesiono na cyplu między jeziorem Sztynort a Łabap. Mauzoleum jest obecnie wyremontowane.
XX wiek: Zmiany własności i zniszczenia
W Sztynorcie, od lipca 1941 roku do 20 listopada 1944 roku, przebywał Joachim von Ribbentrop, minister spraw zagranicznych Rzeszy. Właściciel, hrabia Henryk von Lehndorff, w tym czasie mógł zamieszkiwać jedynie w jednym skrzydle pałacu. Podczas działań wojennych w 1945 roku Sztynort nie ucierpiał zniszczeń. Od początku roku 1947 miejsce to stało się kwaterą wojsk sowieckich oraz punktem zbornym dla przewożonego z okolicznych terenów mienia, które miało zostać wywiezione na wschód. Po wycofaniu się wojska, resztki dawnego wyposażenia pałacu zostały zabezpieczone przez muzeum w Olsztynie.
Pałac przez lata zmieniał właścicieli, którzy nie dokonywali potrzebnych remontów. Z tego powodu budowla powoli niszczała.
Palac w Sztynorcie dziś
Aktualnie pałac w Sztynorcie jest pod opieką polsko-niemieckiej fundacji ochrony zabytków kultury, która prowadzi prace zabezpieczające oraz remontowe. Wiele prac zostało już przeprowadzonych, choć zebrane środki nie pozwalają na przyspieszenie działań.
Pałac w Sztynorcie doczekał się wsparcia od Bundestagu. Wśród przeprowadzonych już prac są między innymi: Odtworzenie drewnianego stropu i renowacja zabytkowych belek, wzmocnienie fundamentów. Obecnie trwa także remont zabytkowego spichlerza, kaplicy parkowej oraz herbaciarni.
Wyremontowano mauzoleum Lehndorffów, znajdujące się na półwyspie pomiędzy jeziorem Sztynorckim a jeziorem Łabap. Kaplicę rodową wybudowano w XIX wieku. W podziemnej kondygnacji znajdowały się trumny, w których spoczywały ciała zmarłych członków rodziny. Natomiast na górze znajdowała się kaplica, pełniąca swoją funkcję religijną.
Atrakcje turystyczne w okolicy
W okolicy Sztynortu warto odwiedzić również:
W Sztynorcie znajduje się również port, pensjonat, restauracja oraz infrastruktura portowa dostępna dla turystów (miejsca postojowe dla 600 jachtów przy 14 kejach).
Popularnością cieszy się także Tawerna Zęza.
Na scenie portu Nowy Sztynort regularnie występują zespoły muzyki szantowej. W sezonie odbywają się tutaj dwa festiwale: Sztynort Blues Festiwal oraz Sztynort Szanty Festiwal.
Podsumowanie
Lehndorff Palace w Sztynorcie to nie tylko zabytek o bogatej historii, ale także miejsce, które przez wieki przyciągało artystów, pisarzy i podróżników. Dziś, dzięki staraniom fundacji, można odwiedzić pałac i odkryć jego niezwykłe historie oraz podziwiać piękno okolicznych jezior i parków. To idealne miejsce na spędzenie czasu wśród niezwykłej przyrody i zabytków, które kryją wiele tajemnic i niesamowitych opowieści. Nie czekaj, odkryj Pałac w Sztynorcie!
Musisz się zalogować, aby móc dodać komentarz.