Ruciane-Nida położone w województwie warmińsko-mazurskim, kryje w sobie wiele nieoczywistych atrakcji. Jedną z nich jest zabytkowa wyłuszczarnia nasion. Wybudowana w XIX wieku, była największym tego typu obiektem w Prusach Wschodnich. Przez wiele lat pełniła kluczową rolę w przetwarzaniu szyszek i nasion drzew iglastych. Budynek nadal produkuje nasiona!

Historia Wyłuszczarni Nasion

Pierwsze budynki wyłuszczarni w Rucianem-Nidzie powstały w latach 1890-1892. Zakład ten zaprojektowano i zbudowano w celu obsługi okolicznych nadleśnictw zlokalizowanych na terenie Puszczy Piskiej. Jej pierwszym właścicielem był Richard Anders.

Wykorzystano połączenie kolejowe Olsztyn-Ruciane-Ełk, aby przewozić szyszki do wyłuszczarni. Głównym celem zakładu było łuszczenie nasion dominujących w okolicznych lasach, takich jak świerk, sosna, jodła i modrzew.

Wyłuszczarnię stale rozbudowywano i modernizowano. 1914, 1927 i 1934 to lata gruntownych przebudów i zwiększenia mocy produkcyjnych. Mimo intensywnej eksploatacji, wyłuszczarnia kontynuowała swoją działalność aż do 1945 roku.

Po zakończeniu II wojny światowej wyłuszczarnię odnowiono i wznowiono jej działalność w 1948 roku. Nadal jest użytkowana. W latach 2001-2002 przeprowadzono remont kapitalny budynków, wyłuszczarnia została zmodernizowana i nadano jej imię dawnego kierownika, Zdzisława Borońskiego.

Zabytkowe Budynki

Budynki wyłuszczarni w Rucianem-Nidzie są nie tylko świadectwem przeszłości, ale również ważnymi zabytkami architektury przemysłowej. Zespół zabudowy wyłuszczarni obejmuje budynki produkcyjne, gospodarcze, magazynowe, administracyjne i biurowe.

Warto zwrócić uwagę na murowany budynek produkcyjny połączony z budynkiem mieszkalnym, w którym zachowane są historyczne wyposażenie z 1890 roku. Można tam znaleźć między innymi piec i bębny wyłuszczarskie.

Kolejnym interesującym obiektem jest drewniany, sześciokondygnacyjny magazyn szyszek, połączony z budynkiem produkcyjnym pomostem transportowym.

Nie można zapomnieć o dawnym magazynie nasion, który obecnie pełni funkcję kotłowni. Aby zapewnić odpowiednie warunki termiczne do przechowywania nasion, przestrzenie między deskami izolowano torfem. Obecnie magazyn nasion znajduje się w piwnicy magazynu głównego, gdzie nasiona przechowuje się w szklanych gąsiorach.

Proces Technologiczny

W wyłuszczarni nasion w Rucianem-Nidzie zachowano historyczną linię technologiczną do łuszczenia szyszek. Proces ten opiera się na użyciu gorącego powietrza, które pochodzi z pieca, w którym pali się wyłuszczone szyszki. Gorące powietrze jest tłoczone do góry, skąd szyszki są podawane na trzy niższe poziomy, gdzie odbywa się ich suszenie za pomocą ruchomego bębna i rusztów. Czas łuszczenia partii szyszek wynosi od 32 do 48 godzin. Maksymalna wydajność wyłuszczarni wynosi imponujące 2700 kg szyszek sosny na dobę.

Zwiedzanie

Wyłuszczarnia nasion w Rucianem-Nidzie jest udostępniana do zwiedzania wyłącznie dla grup zorganizowanych, po wcześniejszym uzgodnieniu zwiedzania z Nadleśnictwem Maskulińskim. Zwiedzanie odbywa się z przewodnikiem.

Nadleśnictwo dla zorganizowanych grup prowadzi na terenie wyłuszczarni prelekcje.

Podsumowanie

Wyłuszczarnia nasion w Rucianem-Nidzie to nie tylko zabytkowy obiekt, ale również świadek historii i technologii przemysłowej. Jej unikalna architektura i zachowane wyposażenie stanowią cenny skarb dla miłośników historii i architektury. Przez wiele lat wyłuszczarnię wykorzystywano do łuszczenia nasion dominujących w okolicznych lasach. Dzięki staraniom Nadleśnictwa Maskulińskiego, obiekt ten można obecnie podziwiać i który pozostaje ważnym elementem dziedzictwa kulturowego regionu. Dziś nadal prężnie działa i robi ogromne wrażenie. Magazyn wyłuszczarni może pomieścić aż 180 ton szyszek.