Puszcza Romincka, rozciągająca się na terytorium Polski i Rosji, skrywa w sobie prawdziwe dzieła architektoniczne – wiadukty, które są zapomnianymi gigantami tej krainy. Na przestrzeni lat, mosty w Puszczy Rominckiej, w tym znane mosty w Stańczykach, stały się niemym świadkiem historii i rozwoju regionu. Jednak czy znacie je wszystkie?

Historia wiaduktów

Historia wiaduktów w Puszczy Rominckiej jest fascynującym przykładem inżynierii i architektury początku XX wieku. Wiadukty te, zlokalizowane w trzech różnych miejscach, były integralną częścią rozbudowy sieci kolejowej, która miała połączyć różne regiony ówczesnych Prus Wschodnich.

Budowa mostów rozpoczęła się na początku XX wieku i była związana z rozwojem linii Gołdap-Żytkiejmy.

Linia kolejowa, częściowo ukończona w 1927 roku, miała kluczowe znaczenie dla transportu militarnego i cywilnego, w tym transportu. Przewożono głównie drewno z okolicznych lasów i kamień, między innymi na potrzeby budowy Wilczego Szańca w Gierłoży.

Te monumentalne konstrukcje, będące świadectwem inżynieryjnych osiągnięć swojej epoki, nadal fascynują zarówno turystów, jak i historyków techniki. Ich historia i architektura pozostają kluczowymi elementami kulturowego krajobrazu regionu.

Akwedukty Puszczy Rominckiej

Wszystkie pary wiaduktów, choć różnią się lokalizacją, dzielą wspólne cechy konstrukcyjne, które czynią je wyjątkowymi w skali kraju. Wszystkie zestawy mostów wykonano z żelbetu, co było nowoczesnym rozwiązaniem na początku XX wieku, zapewniającym trwałość i stabilność konstrukcji.

Mosty zaprojektowane zostały przez włoskich architektów, stąd ich podobieństwo do rzymskich akweduktów.

Wiadukty w Stańczykach

Te wiadukty kolejowe cieszą się największą popularnością. Podwójne mosty w Stańczykach mają długość ok. 180 metrów i wysokość ok. 36 metrów . Ją jednymi z najwyższych mostów w Polsce.

Mosty posiadają po pięć łuków o rozpiętości 15 metrów każdy. Ich budowę rozpoczęto w 1912 roku. Most północny stał już dwa lata później. Most południowy wybudowano dopiero w 1926 roku.

Kilkaset metrów od mostów wybudowano wieżę widokową, z której podziwiać można przepiękne tereny umieszczone w dolinach rzeki Błędzianki. Tuż obok zlokalizowane są dwa niewielkie jeziorka – Jezioro Dobellus Duży oraz Jezioro Dobellus Mały o bardzo wybuchowej historii.

Wiadukty w Kiepojciach

Mosty w Kiepojciach wzniesione nad rzeką Bludzią powstały na początku XX wieku. Pierwszy z mostów wybudowano ok. 1910 roku, drugi prawdopodobnie powstał w latach 20.

Podobnie jak w Stańczykach, ich konstrukcja składa się z równych łuków o rozpiętości 15 metrów, wykonanych z żelbetu. Jeden z mostów częściowo wykonano z cegły.

Długość obu mostów wynosi 50 metrów, a wysokość ok. 15 metrów. Surowa architektura i prosta konstrukcja pięknie wpisuje się w okoliczny, nieco dziki krajobraz.

Wiadukty w Botkunach

Kolejne mosty wpisane do rejestru zabytków znajdziemy w Botkunach. Również są żelbetowej konstrukcji. Obydwa mosty zbudowano w pierwszej ćwiartce XX wieku, wznoszą się nad rzeką Jarką.

Mosty w Botkunach są najtrudniej dostępne, trasę do nich najlepiej pokonać pieszo lub rowerem. Prowadzi do nich bowiem wyłącznie leśna droga obecnie wyłączona z ruchu. W porównaniu do swoich sąsiadów są również w najgorszym stanie technicznym.

Położone są najbliżej Gołdapi, zaledwie o ok. 5 km. Warto je zwiedzić będąc w mazurskim uzdrowisku.

Obecny stan i wykorzystanie

Wiadukty w Puszczy Rominckiej, znane również jako „północne akwedukty”, znajdują w powiecie gołdapskim. Od 2003 roku wiadukty Stańczyki są własnością prywatną, a ich właściciel odpowiada za ich konserwację. Wszystkie wiadukty są dostępne do zwiedzenia. W Stańczykach wstęp jest płatny, pozostałe wiadukty można zwiedzić nieodpłatnie.

Mosty stanowią znaczącą atrakcję turystyczną w regionie Puszczy Rominckiej, oferując malownicze widoki na okoliczny krajobraz.

Wzdłuż porzuconej linii kolejowej biegnie nieformalny „Szlak Połamanych Semaforów”, na którym oprócz mostów zachowały się stacje kolejowe w Botkunach, Dubeninkach, Błąkałach, Pobłędziu i Żytkiejmach.

Przewodnik po okolicy

Park Krajobrazowy Puszczy Rominckiej to obszar chroniony, który oferuje wiele atrakcji zarówno dla miłośników przyrody, jak i kultury. Na terenie parku znajdują się unikatowe szlaki edukacyjne i ścieżki przyrodnicze, które pozwalają zgłębiać tajemnice lokalnej flory i fauny.

Przebiega tędy szlak rowerowy Green Velo. Odnaleźć można również sporo mniej popularnych tras, takich jak „Śladami Rominckich Jeleni”, „Podlaski Szlak Bociani”, czy Szlak Fortyfikacji Pozycji Granicznej R-68″

Oprócz wieży widokowej w Stańczykach piękne krajobrazy można podziwiać w Pobłędziu, z wieży tego samego projektu.

Puszcza Romincka w swoich lasach skrywa również Głazy Wilkelma, które upamiętniają polowania na jelenie organizowane przez cesarza Wilhelma II.

Podsumowanie

Linię kolejową przez Puszczę Romincką rozpoczęto budować na początku XX wieku. Oddano ją do użytku 1 października 1927, tego dnia ruszyły pierwsze pociągi, a podróż z Żytkiejm do Gołdapi trwała nieco ponad godzinę. Z uwagi na idylliczny krajobraz dolin i rzek, konieczne było wzniesienie mostów. Akwedukty puszczy Rominckiej zyskały taki tytuł nie bez powodu – ich architektura przypomina rzymskie akwedukty. Pociągi kursowały aż do końca II wojny światowej

Obecnie wiadukty kolejowe stanowią atrakcję turystyczną. Region pochwalić może się przepięknymi widokami – malownicze wzgórza, czyste jeziora i piękne widoki. Stańczyki są jednym z najczęściej odwiedzanych zakątków regionu i mosty nazywane są często akweduktami północy lub akweduktami Puszczy Rominckiej. Jednak Mosty w Stańczykach to nie wszystko. Linia kolejowa prowadziła również przez Botkuny i Kiepojcie, w których również wybudowano niezwykłe wiadukty.