Stacja badawcza Popielno to stacja badawcza PAN, która została utworzona w 1964 roku. Jest częścią Instytutu Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności Polskiej Akademii Nauk w Olsztynie. Jej działania skupiają się na ochronie bioróżnorodności poprzez hodowlę zwierząt ras zachowawczych, w tym – a może zwłaszcza – takich jak koniki polskie. Stacja badawcza w Popielnie to ważny obiekt edukacyjny, jednak oferta turystyczna jest również szeroka!

Stacja zarządza eksperymentalnym lasem i oferuje usługi turystyczne, takie jak zakwaterowanie, ścieżki przyrodnicze i muzeum. To nie tylko ośrodek badawczy, ale także miejsce edukacji i turystyki, położone między czterema jeziorami: Śniardwy, Bełdany, Mikołajewskie i Wartołty.

Co ciekawe, do stacji badawczej można dotrzeć promem. Przeprawa promowa trwa zaledwie 10 minut, a prom odbija z przystani na jeziorze Bełdany.

Historia Stacji Badawczej w Popielnie

Początki stacji badawczej

Stacja badawcza Popielno założona przez prof. Tadeusza Vetulaniego w 1936 roku. Początkowo miała na celu odtworzenie hodowli konia typu tarpan, który wyginął na początku XIX wieku. Profesor Vetulani rozpoczął swoje prace od selekcji i hodowli koników polskich, które były najbliższe genetycznie wymarłym tarpanom. W 1955 roku, już po śmierci Vetulaniego, stacja została oficjalnie ustanowiona jako ośrodek badawczy.

Rozszerzenie działalności

Działalność stacji rozszerzyła się z czasem o hodowlę innych rodzimych gatunków. Takich jak bydło rasy polskiej czerwonej i nizinnej czarno-białej oraz pszczoły augustowskie. W 1960 roku na terenie stacji badawczej stworzono dwie oddzielne grupy koników: stajenną, hodowaną dla celów użytkowych, i rezerwatową, żyjącą w warunkach zbliżonych do naturalnych, co kontynuowało idee Vetulaniego o rekonstrukcji naturalnego środowiska dla tych zwierząt.

Wokół stacji rozciąga się ponad 1600 hektarów lasu, wykorzystywanego do badań naukowych trwających od 1956 roku. Dzięki temu Popielno stało się nie tylko centrum hodowli, ale również ważnym ośrodkiem badań ekologicznych i ochrony bioróżnorodności.

Różnorodność Biologiczna w Popielnie w Celu Ochrony

Znajdująca się w Popielnie stacja badawcza odgrywa kluczową rolę w ochronie różnorodności biologicznej poprzez hodowlę zwierząt, podkreślając znaczenie Puszczy Piskiej w tym kontekście.

Zwierzęta hodowane w Popielnie

Są to przede wszystkim koniki polskie, bydło rasy polskiej czerwonej i nizinnej czarno-białej, żubry, jelenie czy sarny. Hodowla tych zwierząt umożliwia również prowadzenie badań nad ich zachowaniem, genetyką i zdrowiem.

Współpraca z innymi instytucjami badawczymi i organizacjami, pozwala na rozwój programów ochrony i hodowli konika polskiego.

Ponadto, prowadzony jest tu od lat 50-tych XX wieku program aktywnej ochrony bobra.

W Popielnie mieszkał również Brutus, rzadko spotykana hybryda bizona i bydła. Niestety ten wyjątkowy osobnik zmarł śmiercią naturalną w 2021 roku. Żubrobizon żył 22 lata, jego ojcem był bizon amerykański, a matką żubrońka – czyli krzyżówka żubra i krowy czerwonej polskiej. Obecnie jego eksponat można oglądać w muzeum przy stacji.

Najbliższa okolica

Obszar leśny wokół stacji jest domem dla różnorodnych gatunków dzikiej fauny. W tym konika polskiego, czerwonego jelenia, sarny, dzika oraz różnych gatunków ptaków. Koniki polskie, będące bezpośrednimi potomkami wymarłego tarpana, są szczególnie interesujące z punktu widzenia badań nad zachowaniem i ochroną gatunków.

Na terenie liczącym ok. 1800 ha możemy napotkać również przedstawicieli lokalnego drzewostanu i flory. Są to na przykład grab zwyczajny, lipa drobnolistna, dąb szypułkowy, brzoza brodawkowata, borówka bagienna zwana łochynią, żurawina, modrzewica zwyczajna czy rosiczka.

Stacja prowadzi długoterminowe programy badawcze, które obejmują badania nad bioróżnorodnością jako wskaźnikiem zanieczyszczenia i degradacji środowiska naturalnego, mające na celu ochronę różnorodności biologicznej.

Edukacja i Turystyka

Stacja Badawcza Popielno, położona jest w sercu Mazurskiego Parku Krajobrazowego. Otoczona przez jeziora, co czyni ją atrakcyjnym miejscem dla turystów i edukatorów. W ostatnich latach zanotowano znaczący wzrost liczby odwiedzających. W 2017 roku stację odwiedziło ponad 13 500 osób, w tym 213 gości z zagranicy.

Obecnie trwają prace nad rozwojem infrastruktury pod kątem przyjmowania turystów. Ma pojawić się tu restauracja i stajnie dla koni. A także przeprowadzona zostanie adaptacja dawnego budynku szkolnego na potrzeby zielonych warsztatów i zajęć edukacyjnych dla dzieci i młodych naukowców.

Działania prowadzone przez stację zmierzają również do propagowanie aktywnego stylu życia

Programy edukacyjne w Popielnie

Stacja badawcza oferuje szereg programów edukacyjnych, które promują tryb życia w zgodzie z naturą. Dostępne są m.in. Zielone Szkoły, zajęcia terenowe, obserwacje przyrody, wykłady tematyczne oraz warsztaty. Jako ośrodek edukacji przyrodniczo-ekologicznej przygotowano również ścieżki przyrodnicze i botaniczne. A także muzeum stacji, gdzie można zgłębić wiedzę na temat lokalnej fauny i flory.

Dodatkowo, stacja oferuje lekcje jazdy konnej i przejażdżki bryczką, co umożliwia bezpośredni kontakt z naturą i zwierzętami hodowlanymi. Wśród atrakcji edukacyjnych znajduje się również muzeum przyrodnicze, prezentujące kolekcję zrzutów poroża jeleni, historyczne powozy i sanie. Ciekawa są również ekspozycje poświęcone bobrom europejskim czy umożliwiające zapoznania się lokalnymi gatunkami roślin leśnych.

Dzięki nowoczesnym projektom, takim jak “Kierowanie ruchem turystycznym dla ochrony gatunków zagrożonych i siedlisk na Półwyspie Popielno”, który otrzymał dofinansowanie z Regionalnego Programu Operacyjnego regionu Warmińsko-Mazurskiego na lata 2014-2020, stacja planuje dalszą rozbudowę infrastruktury turystycznej.

W ramach projektu powstają nowe ogrodzenia, ścieżki dla pieszych i rowerzystów, miejsca odpoczynku oraz wieża widokowa, z której można podziwiać panoramę okolicy. Wszystkie te działania mają na celu nie tylko zwiększenie atrakcyjności turystycznej, ale również ochronę cennego ekosystemu stacji.

Przyszłość Stacji Badawczej w Popielnie

Stacja Badawcza w Popielnie przechodzi obecnie proces modernizacji infrastruktury, na który przeznaczono budżet w wysokości około 1,7 miliona PLN. Projekt ten, finansowany w 85% przez środki unijne, ma na celu poprawę ochrony dzikiej fauny, konserwacji przyrody, turystyki oraz zaangażowania publicznego, a także podkreślenie historycznego i naukowego znaczenia stacji. W ramach tych działań, stacja prowadzi badania nad ekologią lasów, zarządzaniem dziką przyrodą oraz zrównoważoną gospodarką leśną.

Dodatkowo, na terenie stacji funkcjonuje pole testowe do mierzenia toksyn w środowisku, które mogą wpływać na pszczoły i produkty miodowe. To stanowi istotny element badań nad wpływem czynników zewnętrznych na lokalne ekosystemy. Warto również wspomnieć, że trwają prace nad projektowaniem lasu, który ma służyć potrzebom Stacji Badawczej.

Stacja w Popielnie została zintegrowana z Oddziałem w Olsztynie Instytutu Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności Polskiej Akademii Nauk, co pozwala skupić się na badaniach nad rozrodem zwierząt i badań żywności. Dzięki tym działaniom, stacja nie tylko umacnia swoją rolę w ochronie bioróżnorodności, ale również przyczynia się do rozwoju naukowego w regionie.